ΠΟΥ ‘ΝΑΙ Η ΜΠΑΛΑ;
Μπορεί να μην αποτελεί μείζον ζήτημα των ανθρώπινων σχέσεων και πράξεων, αλλά ο κόσμος έχει χάσει τη μπάλα. Είναι διαφορετικός ο ισχυρισμός «ο κόσμος κουβαλάει μια τρέλα» από τον ισχυρισμό «ο κόσμος έχει χάσει τη μπάλα». Η πρώτη περίπτωση εμπεριέχει την έννοια της επιλογής (της εκάστοτε τρέλας). Η δεύτερη περίπτωση εμπεριέχει την έννοια της έλλειψης ελέγχου. Η φράση «δεν την παλεύω» μπορεί επίσης να υπονοεί αυτή την έλλειψη ελέγχου.
Οι αιτίες που κάνουν τους ανθρώπους να χάνουν τη μπάλα ή οι αιτίες που οδηγούν τους ανθρώπους στη διαπίστωση ότι ο κόσμος έχει χάσει τη μπάλα είναι άλλοτε τελείως διαφορετικές και άλλοτε εξαιρετικά όμοιες. Άπτονται περισσότερο στην ψυχολογία/ψυχοσύνθεση του κάθε ατόμου και λιγότερο στα κοινωνικά συμβάντα. Εκείνο όμως που σε μεγάλο βαθμό αποτελεί συστατικό της χαμένης μπάλας είναι η απώλεια νοήματος στα πράγματα με τα οποία καταπιανόμαστε.
Η απώλεια νοήματος μπορεί να οφείλεται στο αρνητικό αποτέλεσμα των πράξεών μας. Κρίνοντας εκ του αποτελέσματος, απαξιώνουμε μια επιλογή μας. Σε μια τέτοια περίπτωση, η υιοθέτηση μιας νέας επιλογής μπορεί να αποδειχθεί ακόμα χειρότερη διαδικασία. Διότι στερείται της απαραίτητης νηφαλιότητας και, ακόμα χειρότερα, βρίθει παθητικότητας. Δεν πρόκειται δηλαδή για κάτι που πηγάζει από την πραγματική μας θέληση και ανάγκη για κάτι, αλλά από την πικρή γεύση που αφήνει η προηγούμενη λανθασμένη ή αναποτελεσματική επιλογή, καθώς και από την πανικόβλητη τάση να ξεπεραστεί η πικρή αυτή γεύση. Άρα, είναι πολύ πιθανό να οδηγηθούμε ξανά σε μια κατάσταση χωρίς νόημα, μια κατάσταση που δε μας γεμίζει, παρά μόνο με την αίσθηση του ανικανοποίητου και με πλήξη. Από την άλλη βέβαια, κανείς άνθρωπος δε μπορεί να μείνει με σταυρωμένα χέρια όταν κάτι δεν του «βγαίνει». Αν μείνει με σταυρωμένα χέρια (πράγμα πολύ συχνό), οδηγείται και πάλι στην πλήξη. Η πλήξη είναι συναισθηματική κατάσταση και έννοια πολύ κοντινή στη θλίψη.
Αν το καλοσκεφτούμε, περπατάμε πάνω σε ένα κύκλο (όχι μόνο με τη γεωμετρική έννοιά του). Όσο περπατάμε στον κύκλο αυτό, τόσο η διάμετρός του μεγαλώνει, κάνοντας έτσι ακόμα πιο δύσκολη και μάταιη την εύρεση τέλους. Η πληθώρα των γεγονότων γύρω μας απαιτεί την επιστράτευση όλο και περισσότερης φαιάς ουσίας για την κατανόησή τους. Πρόκειται για διαδικασία αντίστροφα ανάλογη με την εμβάθυνση στα γεγονότα αυτά. Η μπάλα χάνεται, την ίδια ώρα που ο πνευματικός κατακερματισμός έρχεται. Άμεση συνέπεια αυτού του «πασαλείματος» είναι και πάλι η πλήξη. Αν, από την άλλη, επιλεγεί η οδός της έντονης ενασχόλησης, τότε αυτή περιορίζεται αναγκαστικά σε λίγα μόνο θέματα, αγνοώντας τα υπόλοιπα. Η μπάλα χάνεται και πάλι, υπό το πρίσμα του παρωπιδισμού αυτή τη φορά. Δηλαδή, καταντάει ενοχλητική η απώλεια επαφής με αυτά τα υπόλοιπα θέματα, ενώ παράλληλα το overdose των «λίγων και καλών» που έχουν επιλεγεί δεν αργεί να χάσει την ντοπαμινική επίδρασή του. Έχουν δίκιο οι Therapy όταν τραγουδούν ‘You can’t get drunk all life’. Κάποια στιγμή η επήρεια περνάει, χάνεται. Κοινωνικά δρώμενα, ψυχολογικά μονοπάτια, πολιτικά ζητήματα και διαπροσωπικά προβλήματα βρίσκονται άξαφνα στο ίδιο πυρωμένο καζάνι. Πλήξη, για μια ακόμα φορά. Δυστυχώς, η πλήξη δεν είναι σαν τα άλλα συναισθήματα. Τη χαρά σου, για παράδειγμα, μπορείς να τη μοιραστείς με άλλα άτομα, που επίσης χαίρονται, ειδικά αν η χαρά προκύπτει από την ίδια αιτία. Την πλήξη δε μπορείς να τη μοιραστείς. Διότι, συνήθως, διαφορετικές αιτίες οδηγούν τα διάφορα άτομα στο να πλήττουν. Μόνο το αρνητικό αποτέλεσμα είναι κοινό. Ακόμα και στην περίπτωση εκείνη που η πλήξη πηγάζει από την ίδια αιτία, είναι πολύ διαφορετικός ο τρόπος που βιώνει ο κάθε άνθρωπος το περίεργο και εσωστρεφές αυτό συναίσθημα και ακόμα πιο διαφορετικός ο τρόπος που του ταλανίζει το μυαλό. Η μοναξιά είναι η τελική κατάληξη.
Όλα τα παραπάνω δεν αποτελούν γενίκευση. Εξάλλου θα ήταν άδικο να αποτελούν γενίκευση, γιατί (ουκ) ολίγα παραδείγματα ανθρώπων δείχνουν προς μια άλλη νοητική κατεύθυνση αντιμετώπισης των πραγμάτων. Ούτε φυσικά, είναι άσπρο-μαύρο. Ενδιάμεσες καταστάσεις υπάρχουν και μάλλον σ’ αυτές ελπίζουμε, αν και πρόσφατα εξαφανίστηκε η γάτα μου· «Αισιοδοξία» τη φώναζα… ήταν μια ασπροκιτρινόμαυρη γλυκιά ύπαρξη, πλήρως εμβολιασμένη.